FENOMEN VAN WINKLE - CZYLI PANDEMIA NOWEJ CHOROBY

„Jest taka bourbon whiskey, która przyprawia fanów tego gatunku alkoholu o drżenie rąk i kołatanie serca, śni im się po nocach, spokoju i spełnienia zaś nie daje nawet, jeśli pojawi się na jawie – wręcz przeciwnie – wszelkie opisane objawy właśnie wówczas się nasilają. O dziwo nie jest to whiskey z rodzaju tych absolutnie unikatowych, od dawna nieprodukowanych w od dawna już nieczynnej destylarni. Nic z tych rzeczy. Jej butelki pojawiają się wciąż i to regularnie dwa razy w roku. Można więc powiedzieć, że nasilenie się objawów wspomnianej wyżej nerwicy ma charakter sezonowy (na wiosnę i jesień), choć sama choroba ma stanowczo charakter przewlekły i zdaje się ostatnimi czasy tylko przybierać na mocy. Czy jest na nią jakieś lekarstwo? Otóż jest i paradoksalnie stanowi ono jednocześnie jej przyczynę. To gama bourbonowych specyfików wlanych do szklanych butelek z obowiązkowym logo VAN WINKLE.

Za czym kolejka ta stoi…

            Żeby zrozumieć skalę epidemii (a raczej pandemii – a to ze względu na globalny rozmiar zjawiska), postaram się przybliżyć sytuację, jaka miała miejsce 20 listopada 2013 roku (czyli całkiem niedawno) w lokalnym sklepie Party Mart na terenie niewielkiego miasteczka Brownsboro w USA. Jego właściciel, niejaki Jerry Rogers, otrzymuje od swojego hurtownika dwa razy do roku (w kwietniu i listopadzie) partię whiskey oznaczonych logo Van Winkle. Dostawa zazwyczaj jest stosunkowo niewielka, zresztą stosownie do codziennej skali sprzedaży w tym sklepie. Jerry dostaje zatem jednorazowo (i tylko tak) nie więcej niż 40 butelek z całej kolekcji. Do niej zalicza się wówczas: trzy butelki bourbona Pappy Van Winkles Family Reserve w wersji 23YO oraz tyle samo butelek w wersji 20YO i kilka flaszek Van Winkle Family Reserve Rye 13YO. Kolekcję dopełnia gama nieco młodszych wersji bourbonów Van Winkle w ilości nieprzekraczającej nigdy liczby jednocyfrowej każda. Są to: Pappy Van Winkles Family Reserve 15YO, Van Winkle Special Reserve 12YO oraz najmłodszy z kolekcji Old Rip Van Winkle 10YO.

            Jak wspomina Jerry, w kwietniu ubiegłego roku, na wieść o planowanej dostawie skrzynek z whiskey Van Winkle, do jego sklepu przybyło ponad 300 klientów – oczywiście wszyscy z objawami choroby, zwanej roboczo „vanwinklozą”. Dalszy opis zdarzeń, jakie miały miejsce w sklepie pana Rogersa, spokojnie można przyrównać do obrazu „Bitwa pod Grunwaldem” pędzla Jana Matejki. Jako, że obraz raczej jest powszechnie znany, reszty, drogi czytelniku, domyślisz się sam. Ja zaś od razu przejdę do sytuacji z listopada ubiegłego roku. Pan Rogers, bogatszy o doświadczenia z kwietnia, a w obliczu jeszcze większej rzeszy pacjentów chorych na vanwinklozę (przybyło ich otóż na raz ponad 600) zamyślił plan prosty i skuteczny zarazem. Wybawieniem miała okazać się loteria. Każdy klient sklepu losował kartkę z numerem (czyli kupon). Takie same kartki z numerami wylądowały następnie w szklanym słoju (czyli maszynie losującej). Następnie Jerry Rogers (tu w nieodzownej roli sierotki) ogłaszał, którego Van Winkla z dostawy właśnie przeznacza na sprzedaż, po czym losował kupon z numerem. Właściciel numeru mógł wówczas we w miarę cywilizowany sposób ową flaszkę nabyć. Oczywiście wielu klientów odeszło z kwitkiem (czyli swoim kuponem), niewielu zaś kupiło wymarzoną butelkę, tak dla siebie, jak i na sprzedaż. Ten akapit pozwolę sobie zakończyć w tym miejscu, by zostawić go trochę na rzeczową analizę opisanego wyżej zjawiska.

Słynna familia – czyli rys historyczny

            Przyczyna współczesnego fenomenu whiskey Van Winkle jawi się wraz z pojawieniem się na bourbonowej scenie XIX-wiecznej Ameryki seniora dynastii, Juliana Proctora Van Winkle, zwanego potocznie „Pappym”. Pappy urodził się w 1874 roku w Danville w stanie Kentucky. Swoją karierę w amerykańskim whiskey-biznesie zaczynał, jako salesman w firmie William Larue Weller & Sons. Firma ta zajmowała się skupowaniem bourbon whiskey od destylarni (które w tamtych latach nie posiadały własnych marek ani nie zajmowały się sprzedażą detaliczną) oraz kupażowała je według własnej receptury i sprzedawała pod własnymi markami lub czyniła to dla właścicieli innych marek. Pappy okazał się znakomitym fachowcem nie tylko w dziedzinie produkcji whiskey, ale też doskonale rozumiał prawidła, rządzące szeroko pojętym whiskey-biznesem. To pozwoliło mu, wraz ze wspólnikiem Alexem Farnsleyem, wykupić ostatecznie udziały w firmie Wellerów.

            Whiskey od W. L. Weller & Sons cieszyły się znakomitą reputacją. Paletę firmy zdominowały w pewnym momencie pszeniczne bourbony z destylarni należącej do Arthura Ph. Stitzela (w recepturze których do kukurydzy i słodu jęczmiennego dodaje się pszenicę zamiast zwyczajowego żyta). Nie umknęło to uwadze Pappy’ego, który po zniesieniu narodowej prohibicji postanowił fizycznie połączyć produkcyjne moce destylarni Stitzela z siłą marketingu firmy Weller. Tak oto w 1933 powstała najsłynniejsza i do dziś najbardziej prestiżowa destylarnia bourbon whiskey – The Stitzel-Weller Distillery, prawdziwe arcydzieło starego Van Winkla. Do najbardziej znanych marek tej destylarni należały takie wheated bourbony, jak Old Weller, Cabin Still, Yellowstone czy wreszcie okręt flagowy destylarni – Old Fitzgerald.

            Po śmierci Juliana Proctora „Pappy” Van Winkle w 1965 roku stery przejął jego syn Julian P. Van Winkle II. Niestety wraz z jego rządami rozpoczyna się powolny upadek potęgi kultowej destylarni……”

Dalszą część artykułu, poświęconego zjawiskowemu pożądaniu whiskey Van Winkle, znajdziecie (jak zawsze) w najnowszym, styczniowym wydaniu miesięcznika branżowego Rynki Alkoholowe. Serdecznie zapraszam do lektury.